رتبه بندی ایستگاه های هواشناسی از نظر استعداد خشکسالی با استفاده از روش topsis در استان مازندران

مدیریت جامع و پایدار خشکسالی نیازمند تشخیص صحیح مناطق حساس به خشکسالی در یک منطقه است. با توجه به اینکه هر خشکسالی با چندین مشخصه مختلف بیان می شود و همچنین برای تعیین مناطق مستعد به خشکسالی باید تمامی مشخصه ها خشکسالی ها را هم زمان در نظر گرفت، استفاده از روش های تحلیل چند معیاره ابزار سودمندی برای رتبه بندی ایستگاه های هواشناسی از روی مشخصه ها خشکسالی هاست. در این پژوهش به منظور تعیین مناطق مستعد به خشکسالی در استان مازندران از داده های بارندگی ماهانه 53 ایستگاه باران سنجی استان مازندران در دوره 30 ساله استفاده شد و برای پایش خشکسالی ها شاخص spi در مقیاس های زمانی 3، 6 و 12 ماهه محاسبه گردید. برای تعیین شروع و خاتمه دوره های خشکسالی از خط برش 0/5- استفاده و برای هر دوره خشکسالی چهار خصوصیت تداوم، شدت، بزرگی و اوج محاسبه گردید. سپس با محاسبه میانگین مشخصه ها کل دوره های خشکسالی و همچنین میانگین مشخصه ها سه تا از شدیدترین خشکسالی ها و با استفاده از الگوریتم تصمیم گیری چندمعیاره topsis به تعیین مناطق مستعد به خشکسالی پرداخته شد. نتایج پایش خشکسالی نشان داد که با افزایش مقیاس زمانی spi اولاً دامنه افتاخیز-های این شاخص کاهش می یابد، ثانیاً ایستگاه های کمتری تحت تأثیر خشکسالی های بسیار شدید می باشند. تحلیل نتایج مشخصه ها خشکسالی نشان داد با افزایش مقیاس زمانی ماندگاری و بزرگی خشکسالی افزایش ولی تعداد خشکسالی ها کاهش می یابند. تغییرات مکانی مشخصه ها خشکسالی نشان داد تقریباً همه مشخصه های خشکسالی ها در استان مازندران از شرق به غرب افزایش می یابند و همچنین مناطق مرکزی پی در پی تحت تأثیر خشکسالی اند. نتایج رتبه بندی استعداد خشکسالی ایستگاه های هواشناسی نشان داد که الگوی تغییرات مکانی مناطق مستعد به خشکسالی در دو حالت میانگین سی ساله و میانگین سه مورد از شدیدترین خشکسالی ها تقریباً عکس یکدیگر هستند به گونه ای که که بر اساس تحلیل میانگین سی ساله، مناطق مستعد در غرب قرار دارند درحالی که بر اساس میانگین سه مورد از شدیدترین خشکسالی ها مناطق مستعد در شرق استان انتخاب شدند. همچنین نتایج تغییر مناطق مستعد در طی سه دهه مجزا نشان داد که الگوی تغییرات مکانی مناطق مستعد در دو دهه اول شبیه به یکدیگر بوده ولی در دهه آخر این الگو تغییر یافت.